In een vorige blogpost schreef ik dat Pieter Omtzigt af wil van concurrerende particuliere zorgverzekeraars. Mijn stelling was dat als we in Nederland overgaan op niet-concurrerende ziekenfondsen dit tot een explosie van zorgkosten zal leiden. Zeker als ook nog eens het eigen risico wordt afgeschaft. Op deze post heb ik via Linkedin – voor mijn doen – veel reacties gekregen. Ik voel me vereerd! Hieronder ga ik op een aantal reacties in.
De concurrentie tussen zorgverzekeraars werkt
Omtzigt schreef dat zorgverzekeraars de regie over het stelsel hebben gekregen. En, inderdaad, zorgverzekeraars zijn in Nederland ondernemingen die een groot deel van de zorg runnen en daarbij met elkaar concurreren om de gunst van de verzekerden. Zij concurreren voornamelijk met de premie. Omdat een zorgverzekeraar met een lage premie ten opzichte van de concurrenten meer klanten zal krijgen, hebben zorgverzekeraars een motief om de zorgkosten te beperken. Zij proberen die zorgkosten te beperken door zo goedkoop mogelijk zorg in te kopen. Bij voorkeur mijden ze daarbij dure medici.
Laat mij eerst opmerken dat die concurrentie in zeker opzicht ‘werkt’. Zorgverzekeraars moeten inderdaad hun best doen om de kosten te beperken. Dat weten we omdat jaarlijks ongeveer zes tot zeven procent van alle verzekerden van zorgverzekeraar wisselen. Die verzekerden doen dit omdat zij op zoek zijn naar de laagste premie. Een zorgverzekeraar die zich niet voldoende druk maakt om de hoogte van zijn zorgpremie kan daarvoor gestraft worden met het weglopen van klanten.
Gerrit Kronjee e.a.: zorgverzekeraars concurreren niet
Gerrit Kronjee gelooft helemaal niet dat particuliere zorgverzekeraars met elkaar concurreren. Hij schrijft:
Je had indertijd, en waarschijnlijk nu ook nog wel, onderling veel verborgen overleg tussen de verzekeraars om concurrentie te vermijden. Verzekeraars hoeven niet te zorgen voor goedkopere zorg, zij kunnen heel eenvoudig gezamenlijk de premie verhogen.
Gerrit Kronjee op Linkedin
Dat zorgverzekeraars met elkaar overleggen, is geen geheim. Zij zijn daar zelf ook heel open over: zie deze website. Dat zij contact met elkaar hebben wil echter niet zeggen dat zij ook gezamenlijk de premie vaststellen. Als ze dat zouden doen, hadden verzekerden namelijk helemaal geen reden meer om naar een andere zorgverzekeraar te gaan. Maar – zie hiervoor – Nederlandse verzekerden wisselen juist relatief veel van verzekeraar.
Het kan dus niet zo zijn, zoals Harry Starren beweert, dat de zorgverzekeraars als een oligopolie optrekken. Dan zou de premie voor alle zorgverzekeraars gelijk zijn – en te hoog – en er zouden superwinsten gemaakt worden. Dat laatste geldt echter zeker niet. Sterker, zorgverzekeraars maken verliezen op de basisverzekering (bron: kpmg). Het blijkt dat zij hun opgebouwde reserves aanspreken om hun premie laag te houden.
Gerrit Kronjee e.a.: concurrentie garandeert geen kwaliteit
Nederlandse verzekerden wisselen dus (relatief) veel van zorgverzekeraar. Het gaat hen daarbij vooral om de premie. Maar hoe weten zij dat bij een lagere premie de kwaliteit van de verzekerde zorg niet achteruit gaat? Moeten ze dan maar vertrouwen op de bracheorganisatie die beweert dat zorgverzekeraars met elkaar overleggen om “de Nederlandse zorg goed, betaalbaar en duurzaam toegankelijk” te houden. In deze vorm van idealisme bij zorgverzekeraars gelooft Kronjee helemaal niet. Hij schrijft:
Misschien is de organisatie via het ziekenfonds toch een beter alternatief omdat dan gemakkelijker deskundigheid kan worden opgebouwd en ook een zeker idealisme een rol kan spelen.
Gerrit Kronjee op Linkedin
Maar waarom zouden ziekenfondsen – of een nationaal ziekenfonds – deskundiger en idealistischer zijn dan particuliere zorgverzekeraars? Ik vrees dat een ziekenfonds een bureaucratisch instituut wordt dat alleen maar (premie)geld doorsluist van verzekerden naar medici.
Maar het is duidelijk dat de informatie over de kwaliteit van de zorg die de zorgverzekeraar heeft ingekocht voor de verzekerden niet erg groot is. Het aantal ‘zorgproducten’ dat potentieel aanwezig moet zijn voor het geval een verzekerde zorg nodig heeft, is echter nagenoeg onbegrensd. Het is daarom voor een zorgverzekeraar bijna per definitie onmogelijk om voldoende informatie over de kwaliteit van de zorg te geven.
Dit geldt echter ook voor een ziekenfonds. Het verschil is hier dat terwijl een particuliere zorgverzekeraar er belang bij heeft zijn klanten informatie te geven, dat voor een ziekenfonds niet geldt. Klanten worden aan een ziekenfonds toegewezen. Zorgverzekeraars moeten moeite doen om hun klanten binnen te halen en binnen te houden.
Zijn de premies lager bij een ziekenfonds?
Ik denk, hoe dan ook, dat concurrerende particuliere zorgverzekeraars te verkiezen zijn boven niet-concurrerende ziekenfondsen om het stelsel betaalbaar en van goede kwaliteit te houden. In ieder geval heeft een particuliere zorgverzekeraar een motief om de premie laag te houden. Daar denkt Ton Welter kennelijk anders over. Hij schrijft:
De marktwerking in de Zorg heeft geleid tot sterke premiestijgingen, oplopen van het eigen risico tot 350 Euro per mnd , (…) winst bejag door zorgverzekeraars (…)
Ton Welter op Linkedin
Laat ik het maar even met de mantel der liefde bedekken dat het eigen risico niet 350 euro per maand, maar 385 euro per jaar is. Bovendien is dat eigen risico de afgelopen tien jaar niet opgelopen, maar constant gebleven. Maar hoe weet Welter nu dat het huidige zorgverzekeringsstelsel tot “sterke premiestijgingen” heeft geleid? Ofte wel, hoe weet hij dat bij ziekenfondsen de premiestijging minder zou zijn geweest? Dat kan hij niet weten (want we hebben immers geen ziekenfondsen meer).
Dat de zorgpremies zijn gestegen de afgelopen jaren staat uiteraard vast. Uit het plaatje blijkt dat we inmiddels 50 euro per maand meer betalen dan tien jaar geleden. Mijn stelling zou zijn dat de zorgpremies – eigenlijk moet ik schrijven: de zorguitgaven – nog veel hoger zouden zijn geweest als we ziekenfondsen hadden gehad. Ik kan dat natuurlijk ook niet bewijzen (want we hebben immers geen ziekenfondsen meer). Maar dat de zorgverzekeraars proberen de premies laag te houden – omdat ze anders klanten verliezen – en daar zelfs voor willen interen op hun reserves (kpmg) geeft daar wel een indicatie voor.
Afschaffen eigen risico doet zorgpremie stijgen
Wat overigens wel te bewijzen is, (zie mijn blog), is dat als het eigen risico de afgelopen jaren zou zijn gedaald, de zorgpremies nog met veel meer zouden zijn gestegen. Er zijn daar twee redenen voor. De eerste is dat als er minder geld binnenkomt via de eigen zorgbetalingen door sommige verzekerden dit moet worden opgebracht via hogere zorgpremies door alle verzekerden. De tweede reden is dat er bij een lager eigen risico meer medische consumptie door verzekerden is. Hogere premies zijn dan het gevolg van die hogere consumptie.
Dan dat “winstbejag”. De particuliere zorgverzekeraars zoals wij die nu hebben, proberen wel winst te maken, maar mogen die winsten niet uitkeren. Er zijn dan ook geen aandeelhouders. Winsten zijn voor zorgverzekeraars uiteraard wel nodig om in bedrijf te kunnen blijven. Overigens wordt niemand beter van hoge winsten. Er is in die zin geen zelfverrijking, zoals wel in andere delen van de zorg.
Marktwerking bij zorgverzekeringen kan goed
Wanneer is het te verdedigen om marktwerking toe te laten voor collectieve diensten als basiszorg, jeugdzorg en Wmo-zorg? Het antwoord is bedrieglijk eenvoudig. De markt moet goed werken. Daar hebben economen in de loop der eeuwen diverse criteria voor ontwikkeld. Ik noem er twee. Op de eerste plaats moeten de consumenten in staat zijn een weloverwogen keuze te maken uit de aanbieders van de diensten. Op de tweede plaats mag de aanbieder geen eenzijdige invloed op de marktprijs hebben.
Voor zorgverzekeringen zijn deze voorwaarden vervuld. De meeste volwassen Nederlanders zijn in staat een weloverwogen keuze tussen zorgverzekeraars te maken. Zorgverzekeraars kunnen daarnaast niet ongestraft een zorgpremie vragen die ver boven de ‘marktprijs’ uitkomt. Het zou ze een flink verlies aan marktaandeel kosten.
Marktwerking bij jeugdzorg en Wmo kan niet
Maar bij de jeugdzorg en de Wmo-zorg, die door de gemeenten worden georganiseerd, is de situatie volkomen anders. Cliënten die bijvoorbeeld beschermd wonen van de gemeente krijgen, hebben vaak hun leven niet op de rails, ze zijn verslaafd, ze hebben geen baan, enz. Deze mensen zijn niet in staat de beste zorgaanbieder te kiezen en weten niet waar ze recht op hebben. De zorgaanbieder van deze mensen kan daarom zorg van slechte kwaliteit aanbieden zonder dat de cliënt het doorheeft. Zorgaanbieders zijn in dat opzicht monopolisten ten opzichte van hun cliënten.
Bij de de jeugdzorg en de Wmo-zorg had marktwerking nooit ingevoerd mogen worden, zoals ik hier ook uitgebreid beschrijf. Toch is marktwerking hier toegestaan. De winsten mogen uitgekeerd worden aan de zorgaanbieders. Velen van hen wonen nu in gerieflijke panden, terwijl zij nog steeds ongestraft hun cliënten uitbuiten.
Parlement nam makkelijke beslissingen
In de jeugdzorg en de Wmo is marktwerking toegelaten niet omdat men onder de invloed van het neo-liberalisme was, zoals Pieter Omtzigt en ook Hans Kuijlen schijnt te denken. De term neoliberalisme is een buzzwoord dat men gedachteloos op allerlei verschijnselen denkt te kunnen plakken, zoals het door Omtzigt geciteerde boek uitbundig demonstreert. Er is gewoon niet goed nagedacht waar marktwerking wel en waar het niet kan.
Het meest wrange is dan nog wel dat het parlement – dus inclusief Pieter Omtzigt – in de zorgverzekeringsmarkt maatregelen heeft genomen die de marktwerking daar geen goed heeft gedaan. Die maatregelen – zoals verbieden van winstuitkeringen, toelaten van fusies – waren voor de buhne bestemd. De jeugdzorg en de Wmo heeft het parlement – dus inclusief Pieter Omtzigt – echter op zijn beloop gelaten. Daar waren juist wel maatregelen tegen marktwerking nodig. Onze dames en heren Kamerleden hadden kennelijk geen idee hoe in die sectoren uitbuiting, verwaarlozing en zelfverrijking kon worden gestopt. Ik had nog wel wat suggesties, maar men was kennelijk te druk met andere dingen.
0 reacties