Op de salontafel bij mij thuis ligt al tijden het in 2023 uitgekomen dikke boek (519 pagina’s) van hoogleraar sociologie Hein de Haas, getiteld “Hoe migratie echt werkt” met als ondertitel “Het ware verhaal over migratie aan de hand van 22 mythen”. De opzet van dit boek heeft hij overgenomen van econoom Ha-Joon Chang die in 2010 een boek publiceerde met als titel “23 dingen die ze jou niet vertellen over kapitalisme”. Chang begint ieder hoofdstuk met een paragraaf dat je zou kunnen betitelen als “wat ze je proberen wijs te maken”, gevolgd door een paragraaf waarin Chang uitlegt dat wat ze je vertellen echt onzin is.
De Haas weet het beter
De Haas past hetzelfde procedé toe. Eerst komt hij met een mythe, zoals ”De wereld kampt met een vluchtelingencrisis” in hoofdstuk drie om dan vervolgens uit te leggen hoe het “echt werkt”. In het geval van hoofdstuk drie komt het erop neer dat het aantal vluchtelingen op en neer gaat, afhankelijk van het aantal crises in de wereld. Er is echter geen opwaartse trend van het aantal vluchtelingen in de wereld. Vluchtelingen komen ook niet massaal naar het “Welvarende Westen”. Bovendien neemt het aantal “nepasielaanvragen” ook niet toe. Dus het aantal mensen dat zich voordoet als vluchteling voor oorlog, geweld en vervolging, maar in feite op zoek is naar een economisch voordelig leven, blijft ook redelijk constant.
Met dit boek heeft De Haas zich kennelijk als een neutraal en objectief deskundige bewezen die je heel goed aan een formatietafel kunt uitnodigen. De Haas ontkracht immers zowel linkse als rechtse mythes. Dus, dan zal het wel kloppen wat hij zegt, dachten de formerende partijen, want hij mocht komen, volgens de NOS. Maar was De Haas wel zo neutraal aan de formatietafel? Liep Geert Wilders misschien toch weg omdat hij die nuances van De Haas over met name het asielprobleem niet te verteren vond?
Cijfers: de asielinstroom volgens het CBS
Laten we eerst nog maar eens via het CBS naar de gegevens kijken. Is er een ontwikkeling bijvoorbeeld wat het aantal asielzoekers betreft, of gaat dat aantal op en neer zoals De Haas beweert? Het is maar net vanaf welk jaar je naar de data kijkt. Voor 1975, bijvoorbeeld, kwamen er nauwelijks asielzoekers naar Nederland. Vanaf 1990 begonnen asielzoekers in grotere getale naar Nederland te komen, vooral door de burgeroorlog in Joegoslavië. Tijdens de periode 1990 tot en met 2000 ging het om gemiddeld 33 duizend asielzoekers per jaar. Daarna, vanaf 2001, toen Ter Apel begon als aanmeldcentrum voor asielzoekers, tot en met 2014 was het rustig met gemiddeld 16 duizend asielzoekers, inclusief nareizigers. In 2015 brak de Syrië-crisis uit en werd Europa overlopen met Syrische vluchtelingen. Nederland kreeg in dat jaar 57 duizend asielzoekers te verwerken. Daarna was het, mede door de corona-epidemie, iets rustiger.
In 2021, 2022 en 2023 echter bedroeg het aantal asielzoekers, respectievelijk, 35, 48 en 49 duizend. Er is dus een stijging te zien, maar of dat een opwaartse trend blijkt te zijn, kunnen we nog niet weten. In de maanden januari en februari van 2024 kwamen er in totaal alweer 8 duizend asielzoekers en nareizigers onze kant op. Als we dat met zes vermenigvuldigen en er rekening mee houden dat er in de zomer veel meer asielzoekers arriveren dan in de winter, komen we dit jaar waarschijnlijk wel boven de 50 duizend uit. Dan hebben we vier jaar achtereen een stijging van het aantal asielzoekers. Dan weten we nog niet of dat een trend is. Wel weten we dat het na 1990 niet eerder is voorgekomen dat het aantal asielzoekers vier jaar achtereen stijgt.
De Haas aan de formatietafel
Terug dus naar De Haas aan de formatietafel. Wat hij daar gezegd heeft, wil hij (terecht) niet onthullen. Maar bij een talkshow van BNN/VARA liet hij toch min of meer los wat hij te berde heeft gebracht. Allereerst zei hij dat hij het goed is als politici naar het geluid van de wetenschap willen luisteren. Daarmee suggereerde hij dat hij aan tafel de rol van wetenschapper vertolkte en niet die van iemand met een mening. Mooi, laten we eens kijken wat hij over asielbeleid zei.
Hij zei een paar keer dat de asielinstroom ‘maar’ 10 procent van de totale migratie-instroom was. Nu heb ik voor 2021 uitgerekend dat asielzoekers 16 procent van de totale immigratiestroom uitmaakten. Maar goed, arbeidsmigratie is duidelijk hoger dan asielmigratie. Aan de arbeidsmigratie kunnen we wat doen, zoals De Haas ook zei, als we dat willen. Als we bollenkwekerijen, slachthuizen, enz. het leven onmogelijk maken in Nederland, is van een flink aantal arbeidsmigranten de pas afgesneden. Daar kunnen we het natuurlijk alleen maar mee eens zijn.
De Haas laat zich (ongewild?) van zijn anti-Wilders kant zien
En de asielinstroom dan, waarom maken politici daar dan zo’n probleem van? Daar liet De Haas toch zien dat hij een mening heeft in plaats van dat hij wetenschap wilde presenteren. Politici werpen graag een rookgordijn op om te verhullen dat ze de problemen waar ze wat aan kunnen doen, niet oplossen, aldus De Haas. En asielzoekers zijn dan ideaal om als zo’n rookgordijn te dienen. Bovendien, zo liet hij zich in de dying seconds van zijn onderwerp ontvallen, zijn bij asiel alle juridische mogelijkheden om die te beperken uitgeput. Vervolgens ging de ook aanwezige parlementair verslaggever Nynke de Zoeten Wilders ervan beschuldigen dat hij, Wilders dus, de asielinstroom wil beperken met instrumenten die juridisch eigenlijk niet kunnen.
Daar liet De Haas zich de anti-Wilders hoek indrijven in plaats van zijn wetenschappelijke neutraliteit hoog te houden. Hij kon daar niet meer uitkomen, want de tijd was om. Hij had zich er echter zelf ingepraat met dat “einde aan de juridische mogelijkheden”. Want met die juridische mogelijkheden bedoelde hij, neem ik aan, de internationale verdragen waar Nederland zich aan gebonden heeft. Dan gaat het vooral om het EU-asielbeleid. Curieus is dat hij in zijn boek in hoofdstuk 3 aangeeft dat dat asielbeleid niet werkt (zie blz. 74). Het doel was namelijk om het recht op asiel tussen de EU-lidstaten te harmoniseren. Wij weten echter dat een asielzoeker in Frankrijk minder kans heeft op een asielstatus dan in Nederland. Nederland is in Europa zo ongeveer het meest genereuze land wat asieltoekenningen betreft.
Nationaal asielbeleid is wel mogelijk
Met andere woorden, de juridische (on)mogelijkheden waar De Haas mee kwam aanzetten, doen helemaal niet ter zake. Als de formerende partijen de asielinstroom willen inperken, hoeven ze alleen maar de eigen selectiecriteria voor asiel aan te scherpen. Daarnaast moet er een effectief uitzettingsbeleid komen. Want het percentage “nepasielaanvragen” (bewoording van De Haas) is al jaren constant. Maar daarmee neemt, in tegenstelling tot wat De Haas beweert, het aantal asielzoekers zonder geldig asielmotief (min of meer mijn woorden) toe met het toenemen van de asielinstroom. Het uitzettingsbeleid wordt daarmee alleen maar belangrijker.
Kortom, De Haas heeft zich – kennelijk – niet neutraal opgesteld aan de formatietafel. Dan ga ik natuurlijk af op wat hij bij BNN/VARA beweerde. Hij had kunnen aangeven dat er binnen de grenzen van het asielbeleid van de EU mogelijkheden zijn het aantal asieltoekenningen te beperken.
Maar dat heeft De Haas niet gedaan, want volgens hem zijn de juridische mogelijkheden om iets aan asiel te doen uitgeput. Dat is echter een mening en geen wetenschappelijk feit.
0 reacties