Lilian Marijnissen van de SP mocht zondag 12 november jl. meedoen aan het lijsttrekkersdebat van RTL, hoewel de SP laag staat in de peilingen. Dat zat zo: Pieter Omtzigt (NSC) en Frans Timmermans (GL-PvdA) wilden niet komen. Waarschijnlijke redenen: te druk, te weinig exposure, liever naar een talkshow, of toch al verloren (gold voor Timmermans volgens Geert Wilders). Er kwam toen een plekje vrij. Die mocht Marijnissen innemen. Daar maakte ze goed gebruik van, aldus De Volkskrant want de gekozen thema’s pasten goed bij de politieke prioriteiten van de SP. Dat gold bijvoorbeeld voor de gezondheidszorg. Daar, aldus Marijnissen, is marktwerking de reden van veel problemen.
Zorgaanbieders mogen excessieve winsten maken
Ik ga dan natuurlijk op het randje van mijn stoel zitten, want ik vind al heel lang dat marktwerking in de zorg ertoe leidt dat zorggeld verdwijnt in de zakken van ‘verkeerde’ mensen. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij de jeugdhulp of bij de Wmo die de gemeenten organiseren. Het gebeurt ook bij de langdurige zorg die zorgkantoren organiseren via de Wlz. Zorginstellingen die bijvoorbeeld beschermd wonen aanbieden, zijn vaak georganiseerd als een Besloten Vennootschap (BV). Een BV die winst maakt, mag die winst uitkeren aan de eigenaren. Vaak zijn die aandeelhouders ook de directeuren van de BV zodat zij met de zichzelf toegekende dividenden en inclusief hun salaris als directeur van de BV inkomens van supersteromvang kunnen incasseren. Sommige van die BV’s maken soms excessieve winsten van 30% of meer op de omzet zonder dat er een haan naar kraait.
Leveren deze winstuitkeringen betere zorg op? Krijgen de mensen die bijvoorbeeld via deze zorginstellingen beschermd wonen, hun leven beter op de rails dan als winstuitkeringen verboden zouden zijn?
De wetgever heeft het uitdrukkelijk toegestaan dat bedrijven met winstoogmerk beschermd wonen aanbieden. In een ‘echte’ markt zijn winsten mogelijk als een aanbieder het beter doet dan zijn concurrenten. Bedrijven die slechte waar voor een te hoge prijs aanbieden zullen klanten verliezen. Dit is de zelfregulerende werking van de markt. Een ander gevolg van die zelfregulerende werking is dat excessieve winsten niet mogelijk zijn. Zodra een bedrijf excessieve winsten zou maken, komen andere bedrijven de markt op om, bij dezelfde kwaliteit het product goedkoper aan te bieden (en nog steeds winst te maken).
Zorgaanbieders zijn monopolisten
Maar in de zorgsector, bijvoorbeeld bij beschermd wonen, werkt dat zo niet. De reden is eenvoudig: er is geen concurrentie. Weliswaar zijn er letterlijk duizenden zorgaanbieders in Nederland en honderden daarvan bieden beschermd wonen aan. Dat lijkt een ideale uitgangssituatie voor de vruchtbare werking van concurrentie: het zou voor een zorgvrager niet moeilijk moeten zijn om van zorgaanbieder te wisselen.
Dat is dus wel moeilijk en een reden daarvoor is dat de zorgvrager niet de goed geïnformeerde consument uit de economische theorie is. De zorgvragers zijn mensen die niet in staat zijn de goede keuzes te maken. Hun leven is ontspoord en zij zijn afhankelijk van diegenen die zich om hen lijken te bekommeren. Het zijn de zorgaanbieders die deze mensen hulp aanbieden, maar niet altijd om ze te helpen, maar om aan ze te verdienen. Deze zorgaanbieders hebben een hele simpele methode om cliënten het zwijgen op te leggen: zodra cliënten gaan klagen, worden ze uit het ‘beschermde’ huis gezet en moeten ze zelf maar nieuw onderdak zoeken.
Het vooruitzicht (weer) dakloos te worden is voor veel cliënten zo angstwekkend dat ze liever niet klagen over de slechte zorg om maar het dak boven hun hoofd te kunnen houden. Zorgaanbieders (met kwade bedoelingen) weten dit en hebben daardoor een ijzeren greep op hun cliënten. De monopolistische verhouding van de zorgaanbieder tegenover zijn cliënt betekent dus dat zorg met lage kwaliteit zonder gevolgen blijft: de cliënt gaat niet naar een andere aanbieder. Een zorgaanbieder kan daarom heel simpel van een voorziening als beschermd wonen rijk worden.
Marijnissen wil marktwerking bij zorgverzekeraars afschaffen
Wil Lilian Marijnissen dan deze vorm van marktwerking verbieden? Nee, daar zegt ze niets over. Wat ze wil verbieden is de concurrentie tussen zorgverzekeraars die Nederland kent. In het televisieprogramma Nieuwsuur van 9 november jl. zegt ze (rond 12 minuten op de video) dat er door concurrentie tussen verzekeraars te veel geld niet aan zorg wordt besteed. Een zorgfonds is volgens haar veel goedkoper. Ik vrees dat ze dat op geen enkele wijze kan waarmaken.
Zorgverzekeraars maken inderdaad winsten, maar die winsten worden niet uitgekeerd. Zorgverzekeraars hebben ook geen aandeelhouders aan wie ze winsten zouden kunnen uitkeren. Dat is al een groot verschil met de zorgaanbieders van beschermd wonen die we net tegenkwamen. Als zij winst maken, kunnen ze het in hun eigen zak steken.
Concurrerende zorgverzekeraars: kosten laag, kwaliteit hoog
Zorgverzekeraars concurreren met elkaar door hun premies zo laag mogelijk te houden. Volgens de wet moet een verzekeraar aan alle klanten voor het basispakket dezelfde premie in rekening brengen. Het is dan voor mensen die een verzekering kiezen makkelijk na te gaan welke verzekeraar de laagste premie vraagt.
Als verzekeraars met elkaar concurreren met de premie, hebben verzekeraars er baat bij om goede zorg te kunnen aanbieden tegen lage kosten. Zij zullen dus proberen dure en/of slechte medici te weren. Als de verzekeraars de uitgaven die medici maken bij de behandeling van hun patiënten weten te beperken, kunnen zij hun premies laag houden. Daardoor verbetert hun concurrentiepositie. Dat kan door selectief te winkelen bij medici en ziekenhuizen. Dit heeft dan weer tot gevolg dat die medici en ziekenhuizen er belang bij hebben goedkoper en beter te werken dan hun collega’s. Dus, door zorgverzekeraars met elkaar te laten concurreren krijg je automatisch ook concurrentie tussen medici. Dit is dus concurrentie om de beste kwaliteit tegen de laagste kosten.
Nationaal zorgfonds laat zorgkosten exploderen
Bij een nationaal zorgfonds heeft niemand er direct belang bij de kosten laag te houden. Het zorgfonds niet, de medici niet en eigenlijk ook de verzekerden niet. Het zorgfonds niet, want de klandizie is gegarandeerd. De medici niet, want het zorgfonds selecteert medici niet op basis van kosten. Verzekerden hebben er eigenlijk ook geen belang bij, want een hoge premie kunnen ze toch niet ontlopen. Bij concurrentie tussen verzekeraars kunnen ze stemmen ‘met de voeten’. Als een zorgverzekeraar te duur wordt, gaan ze naar een andere verzekeraar, maar bij een nationaal zorgfonds is die mogelijkheid er niet. Een verzekerde kan dus niet weten of de premie te hoog wordt. Er is namelijk geen vergelijkingsmateriaal.
Met andere woorden, bij een nationaal zorgfonds is er geen direct mechanisme dat ervoor zorgt dat de zorgkosten beperkt blijven. Dat moet dan op een indirecte manier gebeuren, bijvoorbeeld door de toegestane uitgaven aan behandelingen te budgetteren. Dan moet de wetgever voor allerlei soorten zorg maximumbudgetten gaan bepalen, met als doel medici er toe aan te zetten de uitgaven te beperken. Als medici gebudgetteerd worden, gaan ze echter niet de uitgaven/behandelingen verlagen, maar zij gaan wachtlijsten aanleggen, als om aan te tonen dat de budgetten te laag zijn. Overal waar budgetten voor de zorg werden ingevoerd in Nederland, verschenen wachtlijsten. Daar werd niemand beter van. Behalve de medici.
Zorgaanbieders blijven maar rijk worden
Terwijl zorgverzekeraars door hun omvang redelijk transparant zijn, geldt dat uitdrukkelijk niet voor zorgaanbieders. Daarvoor zijn er te veel. Als zorgverzekeraars hun winsten niet aan zorg zouden besteden, kunnen de verzekerden dat vrij eenvoudig zien. Zij hebben dan de optie naar een andere zorgverzekeraar over te stappen die zich beter bewust is van zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. De belastingbetaler staat echter machteloos tegen de honderden BV’s die excessieve winsten met zorggelden behalen.
Bron: pixaby.com
Waarom zegt Lilian Marijnissen daar dan niets over, want dit probleem ettert maar door. Nog steeds kunnen zorgaanbieders hun zakken vullen door zorg van slechte kwaliteit te vullen. Dat bleek onlangs weer eens in Limburg waar de eigenaren van een tehuis voor autistische kinderen binnenliepen door schimmige vastgoedtransacties met zorggeld. Dit meldde De Limburger op 7 oktober jl. Ook de officiële toezichtinstanties staan machteloos tegen dit soort praktijken. De Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) kon in dit geval alleen maar eisen: “Het Robertshuis moet zo snel mogelijk, maar uiterlijk 12 maart 2024 voldoen aan de normen voor goede jeugdhulp.” De IGJ zei niets van de luxe villa’s en de dikke BMW’s die de oprichters van het Robertshuis aan de ‘verleende zorg’ hadden overgehouden. Die kunnen ze gewoon houden, terwijl ze kinderen onder hun hoede mishandeld hebben.
Lilian Marijnissen wil af van zelfverrijking maar weet niet hoe
Dit soort wanpraktijken komen vooral voor bij zorg die de gemeenten financieren, zoals jeugdhulp en de Wmo, en bij de Wlz-voorzieningen. Vindt Lilian Marijnissen het erg dat deze wanpraktijken blijven voort etteren? Zeker wel, lees maar eens dit punt uit hun verkiezingsprogramma:
“De zorg is geen markt. Ondernemers die streven naar winst krijgen geen kans meer in de zorg. We stoppen met de aanbestedingen, ook voor de gemeentelijke zorgtaken. (…) Voor alle zorg gaat voortaan een verbod gelden op winstuitkeringen en bestuurders mogen niet langer financiële belangen hebben in bedrijven die door de eigen zorginstelling worden ingehuurd. Zo stoppen we het gegraai.”
Verkiezingsprogramma SP
Lees even goed. Staat hier dat een zorginstelling niet langer als een particulier bedrijf mag worden gerund? Nee, dat durft Marijnissen alleen te zeggen van de zorgverzekeraars. SP pleit al jaren voor een nationaal zorgfonds, maar laat de ‘martkgewijze’ organisatie van zorgaanbieders die zorg aanbieden bij gemeenten en zorgkantoren ongemoeid. De SP heeft geen idee hoe we daar van marktwerking af moeten komen (misschien hier wat tips voor de SP). Daarom praat Marijnissen liever over dat zorgfonds, hoewel het duidelijk is dat behalve de SP geen enkele politieke partij in Nederland terug wil naar een ziekenfonds. Zelfs GL-PvdA niet, al zeggen zij voor de bühne dat marktwerking de zorg uit moet.
0 reacties