Verplichte anticonceptie is niet voor de meiden van Harriet Duurvoort

Sommige echtparen bekommeren zich om verwaarloosde kinderen

Wij hebben het al eerder gehad over de vraag wat te doen met ouders die ernstig tekort schieten bij het opvoeden van hun kinderen. Zij verwaarlozen hun kinderen. Geestelijke en/of lichamelijke mishandeling beschadigen die kinderen vaak (niet altijd) voor de rest van hun leven. Wij vroegen ons toen af waarom wij er niet voor zorgen dat er alleen maar kinderen op de wereld komen die een veilig en hecht gezin kunnen verwachten. Als we van echtparen zeker weten dat hun eventuele kinderen een gemankeerd leven tegemoet gaan, waarom verbieden we deze echtparen niet om kinderen op de wereld te zetten? Kinderen krijgen is een gift, maar paren die die gift niet waard zijn (of die gift niet naar waarde weten te schatten), zouden die gift niet moeten ontvangen.

Er zijn mensen die zich bekommeren om verwaarloosde kinderen. Lees op mijn blog nog eens over het echtpaar dat een pleeggezin begon. Deze gastouders namen deze kinderen op “vanwege geweld of seksueel misbruik of omdat hun ouders verslaafd zijn of psychiatrische problemen hebben. Allemaal hebben ze een hechtings-stoornis, vier kampen met een posttraumatische stressstoornis.”

Harriet Duurvoort is tegen verplichte anticonceptie

Wij bekeken ook de argumenten voor en tegen verplichte anticonceptie. De tegenstanders blijken vooral te hameren op het recht van vrouwen over hun eigen lichaam te beschikken. Wat bij hen niet telt zijn de belangen van ongeboren kinderen die, als ze geboren zouden worden, een tocht moeten maken langs instellingen en pleegouders. Ook de belangen van de maatschappij die opdraait voor de kosten om verwaarloosde kinderen te ondersteunen, zijn geen punt van overweging. Alleen het belang van de vrouw telt bij de tegenstanders van verplichte anticonceptie.  

Columnist Harriet Duurvoort past ook in dit rijtje. Zij reageert op een bericht dat de nieuwe Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg het mogelijk maakt om vrouwen die op grond van ernstige psychiatrische problemen niet in staat zijn voor hun kinderen te zorgen te verplichten anticonceptiemiddelen te gebruiken. Rechtbanken hebben inmiddels aan zes vrouwen verplichte anticonceptie opgelegd. Duurvoort schreef in haar column van 7 oktober 2021 hierover dat er in een beschaafde samenleving geen plek is “voor naar eugenetica riekende gedwongen anticonceptie. Lichamelijke integriteit is een grondrecht en recht op gezinsleven is als mensenrecht in verschillende door Nederland geratificeerde internationale verdragen vastgelegd.”

Verplichte anticonceptie is niet gebaseerd op eugenetica …

Deze opvatting van Duurvoort roept de vraag op waarom deze wettelijke mogelijkheid naar eugenetica riekt. Eugenetica kwam in de 19^e eeuw op als een leer die tot een verbetering van het menselijk ras zou leiden. Volgens deze leer zouden mensen uit de ‘genetische elite’ meer kinderen moeten krijgen dan mensen uit de ‘lagere genetische regionen’. In het uiterste geval zouden vrouwen uit de ‘lagere klasse’ verplichte sterilisatie moeten ondergaan om hun kindertal te kunnen beperken. Verplichte sterilisatie kon in het begin van de 20^e eeuw in veel landen worden opgelegd. Pas toen met de nazi’s duidelijk werd dat de wens om de kwaliteit van de bevolking te verbeteren al gauw gedreven werd door rassenvooroordelen kreeg eugenetica een slechte naam.

Het ‘verbeteren van de kwaliteit van de bevolking’ is hier echter niet aan de orde. Het gaat er bij dit voorstel, onder meer, om te voorkomen dat er kinderen op de wereld komen waarvan het bij voorbaat duidelijk is dat zij een gemankeerd leven tegemoet gaan.

… want is altijd op een individueel geval gebaseerd

Duurvoort vindt kennelijk dat dit niet bij voorbaat vast te stellen is. Zij beschrijft de ervaring van Surinaamse tienermoeders van wie “het grootste geluk hun kleintjes waren”. Deze “meiden” die alleen nog moeten “leren dat ze mooi, sterk en competent” zijn, mag je niet verbieden kinderen te krijgen, zo suggereert zij.

Duurvoort zegt met haar voorbeeld eigenlijk dat gedwongen anticonceptie gebaseerd zal zijn op vooroordelen, te vergelijken met de rassenvooroordelen die verplichte sterilisatie tot ver in de 20^e eeuw mogelijk maakte. Het lijkt mij een misvatting. Verplichte anticonceptie zal nooit op algemene gronden, maar altijd op het individuele geval worden afgestemd. Bovendien moet er volgens de wet sprake zijn van mensen met ernstige psychiatrische problemen. Het moet gaan om mensen die een aantoonbaar gevaar voor zichzelf of voor anderen zijn.

Liefdevolle begeleiding helpt niet bij zware psychiatrische problemen

Bij de ”meiden” van Duurvoort lijkt dat absoluut niet het geval te zijn. Bij deze tienermoeders bood volgens haar “moederliefde (…) houvast en motivatie (…) in een vaak wankel bestaan. Met liefdevolle begeleiding kon dat een fundament worden om verantwoordelijkheid te gaan nemen in het leven. De motor om te stoppen met drugs, terug te gaan naar school. Voor zichzelf hadden ze het niet altijd over, voor hun kinderen wel.”

Deze beschrijving lijkt me een volkomen onderschatting van de psychiatrische problemen waar het hier om gaat. Dat zijn geen problemen waar een beetje “liefdevolle begeleiding” wel tot genezing zou kunnen leiden. Genezing is hier zeer onzeker en is er voortdurend het risico dat de betrokkene zelf of iemand uit zijn of haar omgeving iets ernstigs overkomt. Onderschatting van dit risico is gevaarlijk zoals bijvoorbeeld bleek bij de moordenaar van Els Borst. Een onderzoekrapport beschrijft dat geen enkele instelling de signalen over de ernst van zijn psychiatrische problemen serieus nam. Hij bleef vrij rond lopen en kreeg daardoor de kans zijn gruweldaden te begaan.

Niet de jeugdzorg …

Duurvoort heeft weinig vertrouwen in wat er bij jeugdzorginstellingen gebeurt. Ze schrijft namelijk: “(…) in de Jeugdzorgpraktijk is bij de vraag wie ‘zware psychische problemen of een verstandelijke beperking’ heeft helaas sprake van een hellend vlak.”  Daar heeft ze gelijk in: het is bekend dat de jeugdzorg het liefst klanten als zware gevallen aanneemt, die eigenlijk helemaal geen zware gevallen zijn. Met andere woorden, jongeren met zware psychische problemen komen de jeugdzorg nauwelijks in (zie daarvoor hier).

De kans dat Duurvoort, die nogal eens bij jeugdzorginstellingen schijnt rond te lopen, daar ooit vrouwen met zware psychische problemen heeft aangetroffen is dus niet zo groot. Dit verklaart misschien waarom ze komt met het voorbeeld van de Surinaamse tienermeiden. Zwaardere gevallen heeft ze bij de jeugdzorg niet gezien.

… maar rechters leggen verplichte anticonceptie op

Verplichte anticonceptie kan overigens helemaal niet door de jeugdzorg worden opgelegd. Er zal altijd een rechter aan te pas moeten komen om het oordeel uit te spreken. Rechters leggen ook celstraffen op. Niemand kan beweren dat een door de rechter opgelegde celstraf een “aantasting is van de lichamelijke integriteit en het recht op zelfbeschikking” en dus in strijd is met het verdrag voor de rechten van de mens.

Evenzo kan dat ook niet van door de rechter opgelegde dwangverpleging met verplichte anticonceptie worden beweerd. Gedwongen opname met verplichte anticonceptie verhindert de geboorte van bij voorbaat gemankeerde kinderen, beschermt de maatschappij tegen wangedrag, voorkomt extra kosten voor de overheid. Maar vooral beschermt het betrokkenen tegen zichzelf.