Michiel Servaes is directeur van Oxfam Novib en één van de stuwende krachten achter de zogenaamde rode-lijndemonstraties tegen het Israëlbeleid van het (demissionaire) kabinet Schoof. Volgens de organisaties achter deze demonstratie zou Israël in Gaza voortdurend het oorlogsrecht schenden. Desondanks weigert de regering Schoof een rode lijn te trekken. Als gevolg daarvan weigert Schoof ook om actie te ondernemen die de straffeloosheid en medeplichtigheid zou kunnen stoppen.
Wie heeft schuld: Hamas of Israël?
Even voor de zekerheid, Hamas blijft hier buiten beschouwing. Het is al minstens een jaar zo dat een meerderheid van de Nederlanders vindt dat Nederland zich moet uitspreken voor een permanent staakt-het-vuren in Gaza. Nederlanders bleken een jaar geleden echter nog genuanceerd te zijn over de schuldvraag. Mijn indruk is dat die nuance helemaal verdwenen is: Israël pleegt genocide op de bevolking van Gaza en is dus schuldig aan deze oorlog. Punt.
Terug naar Michiel Servaes (53) die een Joodse achtergrond schijnt te hebben. De Volkskrant schetste op 12 juni 2025, een paar dagen voor de tweede rode-lijndemonstratie een lang portret van hem. Servaes blijkt zich al 40 jaar met het Joods-Palestijnse conflict bezig te houden. Als puber, zo meldt de krant, ontdekte hij dat hij via zijn Joodse opa en oma een geromantiseerd verhaal over Israël had meegekregen. Het Palestijnse perspectief was weggemoffeld. Wat er nu precies aan geromantiseerd was, vertelde Servaes er niet bij.
De geschiedenis van het conflict in het kort
Het verhaal over Israël is eigenlijk heel simpel, ik heb daar al diverse posts aan gewijd. Een korte samenvatting is als volgt. Als gevolg van de zogenaamde Balfour-verklaring die de Joden een thuis in Palestina beloofde, kwam er – al voor de Tweede Wereldoorlog – een massale migratie van Joden naar Palestina op gang. De Arabische bevolking van Palestina kon dat niet accepteren. Gewelddadigheden, over en weer, waren het resultaat. De Britten meenden dat het land moest worden verdeeld in een Joods en een Arabisch deel. Zonder een opdeling zouden de gewelddadigheden tussen de beide bevolkingsgroepen niet ophouden. Al voor de Tweede Wereldoorlog stelden de Britten een opdeling voor.
De Arabische bevolking accepteerde echter geen enkele landverdeling. Ook niet de landverdeling die de VN in 1947 met resolutie 181 bekrachtigde. Die verdeling leidde in 1948 tot oorlog tussen de omringende Arabische landen en de Joodse bevolking. Deze oorlog leidde uiteindelijk tot de stichting van Israël. Een ander gevolg was de verhuizing van 750 duizend Arabieren naar plaatsen buiten Israël. Was dit een verdrijving van Arabieren door Joden? Deels waarschijnlijk wel, maar deels ook niet. Anders is het niet te verklaren waarom de Joden dan ook niet de 150 duizend Arabieren die in Israël zijn gebleven heeft verdreven.
Servaes: Ontstaan van Israel was een catastrofe (Nakba)
Bron: commons.wikimedia.org
De Arabische bevolking noemt deze gebeurtenis tot op de dag van vandaag ‘de Nakba’, ofte wel de catastrofe. De Nakba staat voor het verlies van land door de Arabische bevolking, tezamen met de etnische zuivering van Arabische bewoners. We weten natuurlijk nooit hoe de geschiedenis zou zijn verlopen als de Arabische bevolking in Palestina en de omringende Arabische landen wel de VN-resolutie 181 hadden geaccepteerd. Ook dan had een deel van de Arabische bevolking hun oorspronkelijke woongebied moeten verlaten, maar misschien had dat dan ook voor een deel van de Joodse bevolking gegolden. In ieder geval was bij acceptatie van VN-resolutie 181 het woongebied van de lokale Arabieren veel groter geweest dan wat het na de door de oorlogshandelingen bepaalde omvang van de staat Israël in 1948 was geworden.
Servaes las – ook in zijn puberteit – over het ontstaan van Israël, maar opvallend is dat hij dat ook de Nakba noemt. Dat stond, zo zegt Servaes, “helemaal niet in de Nederlandse geschiedenisboeken”. Dat vond en vindt hij kennelijk onbegrijpelijk. Ik vind dan weer onbegrijpelijk dat hij niet vermeldt dat de term Nakba helemaal voortkomt uit de Arabische interpretatie van het ontstaan van Israël. Dat is namelijk dat Israël helemaal niet had mogen ontstaan, ook al was dat op basis van VN-resolutie 181 vrijwel onvermijdelijk.
Servaes erkent internationaal recht niet?
Het Israëlische perspectief is uiteraard geheel anders: de Joden hadden immers eerst op basis van de Balfourverklaring en later VN-resolutie 181 recht gekregen op minstens een deel van Palestina. Er was daarbij geen andere optie dan dat Arabieren plaats moesten maken voor Joden, maar ook omgekeerd dat Joden plaats maakten voor Arabieren. Dat laatste in het door de VN als Arabisch aangeduide deel van het mandaatgebied Palestina (zie plaatje).
Servaes erkent echter kennelijk ook niet dat Israël op basis van VN-resolutie 181 bestaansrecht had verkregen. Anders had hij immers de (al dan niet gedwongen) verhuizing van de Arabische bevolking geen Nakba genoemd. Dan zou hij gezegd hebben dat het uit elkaar halen van de Joodse en Arabische bevolking noodzakelijk was omdat de geschiedenis van 1918 tot 1948 had uitgewezen dat vreedzaam samenleven van Joden en Arabieren in Palestina niet mogelijk was gebleken.
Internationaal recht (VN) is recht als het uitkomt
De VN heeft het in veel van zijn uitspraken vaak op Israël gemunt. De organisatie UN-Watch, overigens ook niet helemaal onpartijdig, heeft die disproportionele veroordeling van Israël geobjectiveerd door het aantal veroordelingen van Israël te vergelijken met het aantal veroordelingen van andere staten. Wat mij betreft was het dieptepunt toen Israël veroordeeld werd door een VN-commissie voor discriminatie van Palestijnse vrouwen. In die VN-commissie zaten ook vertegenwoordigers van Iran en Saoedi-Arabië, landen waar als bekend vrouwen vrijwel geen enkel recht hadden en hebben. Het tekent de dubbele standaard van de VN jegens Israël. Het is voor mij dan ook niet erg verwonderlijk dat Israëlische regeringen zich al tijden weinig aantrekken van wat de VN allemaal over Israël wil uitspreken. Wie partijdigheid uitdraagt, kan niet verwachten dat uitgesproken veroordelingen serieus genomen worden.
Servaes wekt in het aangehaalde interview met De Volkskrant ook de indruk dat hij alleen maar oog heeft voor de disproportionele reacties van Israël op aanvallen van Hamas. Het komt niet bij hem op zich af te vragen of proportionele reacties, voor zover die bestaan, een oplossing voor het geweld dichterbij brengen. Evenmin vraagt hij zich af of een permanent staakt-het-vuren – een wens van de rode-lijnorganisatie – vrede in het gebied dichterbij brengt. Er zijn de afgelopen twintig jaar al vele bestanden gesloten, maar aanvallen vanuit Gaza op Israël gingen gewoon door, met als triest dieptepunt de genocidale aanval van Hamas op het zuiden van Israël op 7 oktober 2023.
Hamas voelt zich winnaar bij een bestand
Laten we ook nog eens het gedrag van Hamas de revue laten passeren tijdens het bestand begin van dit jaar. Het bestand was nog niet gesloten of Hamas-strijders kwamen uit hun tunnels te voorschijn in hun Hamas-outfit. Ik citeer (in mijn vertaling) een redelijk objectieve bron, Britannica:
Maar de spanning borrelde vanaf de start aangezien Hamas een spektakel maakte van de vrijlating van gijzelaars. (…) Deze gebeurtenissen werden opgezet op een manier die de zeggenschap van Hamas over de Gazastrook overdreef (…).
Hamas, met andere woorden, stelde zich op als de rechtmatige heerser van Gaza. De organisatie presenteerde zich als overwinnaar die deed alsof er niets was veranderd ondanks het massale verlies aan mensenlevens van Gazaanse burgers diat volgde op 7 oktober 2023.
De ‘rode lijn’ heeft geen oplossing
Het leek er op dat na een bloedige oorlog Israël niets was opgeschoten met de verdrijving van Hamas. Kun je het de Israëlische regering kwalijk nemen dat ze de provocaties van Hamas niet accepteerde? Was er een andere optie dan het bestand te verbreken? Wat heeft Servaes hier tegenover te stellen? Welke garantie voor een blijvende vrede kan hij geven met zijn rode-lijnorganisatie, gegeven de gebeurtenissen van de afgelopen twintig jaar in en rond Gaza? Mijn antwoord: niets. Een bestand, zelfs als dat permanent is, zal Hamas er niet van weerhouden oude gewoonten – zoals het afvuren van raketten vanuit dichtbevolkte wijken in Gaza – weer op te vatten.
PS: Het kan natuurlijk nog erger, getuige het voorstel van PvdA-GL om een wapenembargo tegen Israël in te stellen. Dat is een uitnodiging aan Hamas, Hezbollah en Iran om ongehinderd Israël binnen te trekken en de Israëlische bevolking uit te moorden. Een soort 7 oktober 2023 in het groot.
0 reacties