Laat Amnesty zich niet met het asielbeleid van de EU bemoeien

(want ze hebben daar geen verstand van)

Tot zo’n zes jaar geleden waren wij jarenlang donateurs van Amnesty International. Ik stond van harte achter de acties die steun gaven aan mensen die door cynische dictators werden onderdrukt, gemarteld of, eenvoudigweg opgehangen. Landen als Iran, Rusland, Nicaragua, Venezuela, China, Wit-Rusland, en ga zo maar door, moeten hinderlijk gevolgd worden. Dat deed Amnesty. Niet dat die landen zich veel aantrokken van de acties van Amnesty. Dictators kan het niets schelen wat anderen van hen vinden. Zij zijn namelijk schaamteloos. Maar toch, wie weet, zou een actie van Amnesty soms enig effect kunnen hebben.

Maar toen, een kleine zes jaar geleden, ontving ik van Amnesty International een boekje plus brief over een actie die Amnesty was begonnen tegen de autoriteiten in Polen en Hongarije. Het ging over de aantasting van de onafhankelijke rechtspraak, maar ook over het vluchtelingenbeleid in die landen. Het beleid van Polen en Hongarije zou in strijd zijn met het door de lidstaten onderling afgesproken Europese asielbeleid. Hoewel wij al jarenlang doneerden aan Amnesty, gingen toen bij mij alarmbellen af. Europees asielbeleid, wat is dat?

Het EU-asielbeleid is vrij voor interpretatie

Dat Europese asielbeleid is voornamelijk een beleid op papier. Er is geen land dat zich er aan houdt. Iedere lidstaat heeft daar zo zijn eigen redenen voor. Duitsland ging in 2015 op eigen houtje de criteria voor het asiel veel liberaler interpreteren dan ooit in de EU was afgesproken. Dit beleid had als (hopelijk onbedoeld) gevolg dat Europa overspoeld werd met vluchtelingen. Als reactie daar dan weer op gingen andere landen de grenzen juist sluiten, waaronder Polen en Hongarije. Dat zijn niet de meest welvarende landen van de EU en we weten natuurlijk ook dat immigratie van vluchtelingen tot aanzienlijke economische kosten in een land kan leiden. Het Europese migratiebeleid is bovendien geen verheffend schouwspel, op en neer als het gaat wat het toelaten of juist weigeren van immigranten betreft. Maar wat Amnesty kennelijk niet wilde of kon inzien, was dat iedere EU-lidstaat zelf kan bepalen wie wel en wie niet asiel krijgt.

In de EU is het asielbeleid in beginsel centraal vastgelegd. Er ontbreken in dat beleid echter eenduidige toelatingscriteria. Individuele landen kunnen daarom zelf bepalen hoe streng of hoe soepel zij zijn bij het toekennen van asiel aan asielzoekers. Het percentage asieltoekenningen verschilt dan ook sterk tussen landen, zoals ik hier laat zien. Er zijn minder ‘genereuze’ landen, zoals Frankrijk en Hongarije, en er zijn meer ‘genereuze’ landen, zoals Nederland en Noorwegen.

Maar Amnesty denkt het asielrecht een absoluut recht is

Dit soort nuances ontbraken in boekje en brief die wij zes jaar geleden van Amnesty mochten ontvangen. Had de directeur van Amnesty International in Nederland niet even kunnen nadenken alvorens zulke stellige uitspraken over het vluchtelingenbeleid in Polen en Hongarije te doen? Het was in ieder geval tijd het donateurschap van Amnesty International op te zeggen.

Er komt nog iets bij dat Amnesty kennelijk over het hoofd zag en ziet. Uit statistieken die de Europese Commissie geregeld publiceert, blijkt dat ongeveer 50 procent van de vluchtelingen geen geldig asielmotief heeft. Het is echter ook bekend dat asielzoekers die geen recht op asiel hebben en het ook niet krijgen, toch moeilijk uitgezet kunnen worden. Iedereen die de EU heeft bereikt, mag asiel aanvragen en die raak je ook niet meer kwijt. Met deze asielzoekers kan ik en vele anderen met mij, dus nauwelijks enige empathie voelen.

Asielprocedure buiten de EU voorkomt illegale immigratie

Het is daarom aan te bevelen de asielprocedure niet in de landen van de EU uit te voeren, maar ergens daarbuiten. Dan weten we zeker dat degenen die asiel krijgen, het ook echt verdienen. Mochten de afgewezen asielzoekers dan alsnog een poging wagen naar de EU te komen in wrakke bootjes, dan is er een duidelijk motief om deze mensen terug te sturen. Een push back van mensen die kennelijk illegaal naar de EU komen, kan met geen enkel (internationaal) recht in strijd zijn. Voort illegalen hoef je in de EU de deur niet open te zetten. Natuurlijk kan het ook zijn dat mensen die wel een geldig asielmotief hebben, toch in de EU asiel proberen te krijgen. Maar als de afspraak is dat de asielprocedure buiten de EU wordt uitgevoerd, dan zullen ook zij weggestuurd moeten worden. Zij moeten eerst naar het asielzoekerscentrum, zeg maar het Ter Apel van de EU, reizen dat dan buiten de EU ligt.      

Het voorgaande is dus zo ongeveer het idee van de Turkije-deal, en inmiddels ook de Libië- en de Egypte-deal. Het is mij overigens duidelijk dat dergelijke deals niet ideaal zijn. Zo geeft het de presidenten van die landen een chantagemiddel in handen. Als de EU niet precies doet wat Turkije wil, dan laat Erdoğan gewoon tegen de afspraken in  vele asielzoekers passeren. Dan is er nog niets aan de hand als de EU zich aan de regel zou houden dat de asielprocedure niet in de EU kan plaatsvinden. Er blijft namelijk gelden dat alle migranten die zonder status doorreizen naar het vasteland in de EU, de toegang ontzegd kan worden.

Amnesty doet alsof Turkije geen veilig land is

So far, so good. Maar daar komt alweer Amnesty op de proppen met een verhaal over asiel. Nu is het verhaal dat de Turkije-deal in strijd is met het vluchtelingenverdrag. Dat verdrag zegt dat vluchtelingen niet teruggestuurd mogen worden naar een onveilig land. Maar als vluchtelingen vanuit Turkije naar Griekenland proberen te reizen, moet Turkije ze terugnemen, niet Iran, Rusland, enz.. Turkije is nog steeds een democratie waar – hopelijk – president Erdoğan eens weggestemd zal worden.

Dus wat is het probleem? Het probleem is – aldus Amnesty – dat Turkije helemaal geen veilig land is. Vluchtelingen hebben in Turkije geen toekomstperspectief en de leefomstandigheden zijn er slecht. Soms stuurt Turkije vluchtelingen terug naar gevaarlijke landen als Syrië. Kortom, de Tturkije-deal leidt tot mensonterende resultaten en is in strijd met internationale verdragen. Amnesty gaat daarom bij de rechter Nederland aanklagen omdat Nederland een leidende rol speelde bij het afsluiten van de Turkije-deal.

Wil er iemand Amnesty aanklagen?

Als ik dit lees, krijg ik heimwee naar vroeger toen Amnesty zich beperkte tot kaartenacties om gevangen genomen critici van dictators te steunen. Ook zou ik willen dat iemand Amnesty gaat aanklagen, omdat als Amnesty gelijk zou krijgen van de rechter, er een gerede kans is dat de EU in het algemeen en Nederland in het bijzonder zal worden overspoeld met legale, maar vooral ook illegale immigranten. Dat zal leiden tot overbevolking, nog meer woningnood, nog meer CO2-uitstoot, nog meer krapte in de zorg, nog meer verlies van groen.

Kortom, de aanklacht van Amnesty kan indirect leiden tot een schending van de mensenrechten van alle Nederlanders. Dat is op zich ook weer een bezoekje aan de rechter waard.