Blijft er een prikkel om te werken als we genereus armoede uitbannen?

Het rapport van de commissie Sociaal Minimum over armoede in Nederland heeft flink wat aandacht getrokken. Ook ikzelf kon er niet vanaf blijven (kijk maar eens hier, hier, hier, hier en hier). Mijn conclusie was dat als we onze armen op het niveau brengen dat de commissie aanbeveelt, er voor veel mensen om financiële redenen weinig prikkel is om te blijven of te gaan werken. Vandaag heb ik het ook maar eens voor economen opgeschreven op de economenwebsite Me Judice. Hieronder een korte samenvatting.

Nieuwe armoedemetingen: armen zijn te arm

De commissie berekende welke uitgaven huishoudens minimaal moeten kunnen maken om volwaardig mee te kunnen doen in de maatschappij. Die berekeningen waren gebaseerd op de minimumvoorbeeldbegrotingen van het Nibud. De conclusie van de commissie was dat de mensen op het sociaal minimum flink tekortkomen. Vooral gezinnen met kinderen die van een bijstandsuitkering leven zijn arm.

Kijk eens naar het bedrag dat volgens de commissie Sociaal Minimum gezinnen met drie kinderen zouden moeten kunnen besteden. Voor deze gezinnen geldt dat als zij van een bijstandsuitkering aangevuld met toeslagen moeten leven, zij de minimaal noodzakelijke uitgaven niet kunnen doen. Zij komen meer dan 9 duizend euro per jaar tekort. Volgens de commissie zouden zij 44.712 euro per jaar moeten kunnen besteden. Zij krijgen echter slechts aan uitkeringen en toeslagen 35.376 euro per jaar.

Worden de armen te rijk?

Wat echter vreemd is, is dat ook maar weinig ‘werkende’ huishoudens in Nederland dat bedrag van 44.712 euro kunnen besteden. Dat geldt voor liefst 1,7 miljoen werkende huishoudens, dat zijn huishoudens met loon als belangrijkste inkomensbron. Ofte wel, als de overheid zou besluiten om gezinnen in de bijstand met drie kinderen het bedrag te geven waar zij volgens de commissie Sociaal Minimum recht op hebben, 1,7 miljoen werkende huishoudens minder krijgen uit loon dan die gezinnen in de bijstand.

Niet al die werkende huishoudens werken waarschijnlijk 40 uur per week. Bovendien zijn die 1,7 miljoen huishoudens niet allemaal gezinnen met drie kinderen. Het zal echter ook voor huishoudens die niet full time werken en met minder of zelfs geen kinderen onrechtvaardig aanvoelen dat je in de bijstand meer kunt krijgen dan als je je brood verdient door te werken.

Minimumloon of toelagen verhogen?

Het lijkt erop dat de commissie Sociaal Minimum te genereus is met haar armoedeberekeningen. Maar het kan natuurlijk ook zijn dat de lonen in Nederland gewoon te laag zijn. Het netto minimumloon van ruim 24,5 duizend euro is alleen voor een alleenstaande voldoende, maar komt voor alle overige huishoudtypen onder wat de commissie Sociaal Minimum het bestaansminimum noemt.

Wat moeten we hier nu aan doen? Het lijkt erop dat de politiek als enige remedie heeft om de toeslagen te verhogen. Dat het toekennen van toeslagen grote nadelen heeft, heb ik ook al in een van de boven genoemde blogposts geschreven. Eén van de grootste nadelen is dat hoe hoger de toelagen, des te minder er een prikkel is om meer te werken of om hogerop te komen. We zullen dus af moeten van toeslagen, maar dan kan er ook minder gericht aan armoedebestrijding gedaan worden.

Lees verder

Enfin, het voorgaande staat dus ook al elders op mijn blogs. Nu heb ik het ook maar eens in iets meer economentaal opgeschreven. Voor diegenen die ook wel eens een tabel of een grafiek willen zien, verwijs ik graag naar Me Judice.